Drugsverslaving

Drugsverslaving betekent dat iemand het gebruik van drugs niet meer goed kan stoppen of beheersen, ook als dat duidelijke problemen veroorzaakt. Het gaat niet alleen om ‘zin hebben’ of een gewoonte. Het lichaam en het brein raken gewend aan de stof, waardoor stoppen moeilijk wordt.

Er is vaak sprake van twee kanten tegelijk. Aan de ene kant een lichamelijke afhankelijkheid, waarbij het lichaam reageert als de drug wegvalt. Aan de andere kant een psychische afhankelijkheid: het gevoel dat je de drug nodig hebt om te ontspannen, te functioneren of emoties aan te kunnen. Wat veel mensen herkennen, is het verlies van controle. Je neemt je voor minder te gebruiken of te stoppen, maar het lukt niet zoals je had gehoopt.

Drugsverslaving kan ontstaan bij verschillende middelen. Enkele veelvoorkomende voorbeelden zijn:

• Cocaïne / crack
• Cannabis (wiet, hasj)
• GHB / GBL
• Amfetamine / speed
• MDMA / XTC
• Heroïne
• Methamfetamine
• Ketamine

Op deze website vind je ook aparte informatie over cocaïneverslaving, cannabisverslaving, medicatieverslaving en GHB-verslaving. Ook bij andere drugsproblemen kunnen wij helpen.

Signalen bij de persoon zelf

De signalen verschillen per persoon en per middel, maar er zijn patronen die vaak terugkomen. Gedrag kan veranderen: afspraken worden afgezegd, werk of studie raakt op de achtergrond, of iemand lijkt steeds bezig met het volgende moment van gebruik.

Lichamelijk kun je denken aan vermoeidheid, slaapproblemen, gewichtsveranderingen of een onverzorgde indruk. Mentaal en emotioneel zie ik vaak stemmingswisselingen, somberheid, angst of prikkelbaarheid. Soms is er ook schaamte, waardoor iemand zich afsluit of problemen bagatelliseert.

Signalen voor familie en naasten

Voor naasten voelt het vaak alsof er iets niet klopt, zonder dat je er meteen de vinger op kunt leggen. Geheimzinnig gedrag, vaker liegen of ontwijken van gesprekken kan een teken zijn. Ook financiële problemen, zoals geld lenen of onverklaarbare uitgaven, komen regelmatig voor.

Wat familieleden vaak raakt, zijn persoonlijkheidsveranderingen. Iemand kan afstandelijker worden of juist snel boos. Soms zijn er crisismomenten: conflicten, ongelukken of situaties waarin het gebruik uit de hand loopt. Dat kan veel spanning en machteloosheid geven.

Drugsverslaving heeft meestal invloed op meerdere gebieden tegelijk. Lichamelijk kan langdurig gebruik schade veroorzaken aan organen, het geheugen en de algehele conditie. Psychisch kunnen klachten ontstaan zoals angst, depressie of verwardheid.

Relaties komen vaak onder druk te staan. Vertrouwen raakt beschadigd en misverstanden stapelen zich op. Ook werk of studie kan hieronder lijden, met uitval of verlies van structuur als gevolg. Daarnaast kunnen er juridische of financiële problemen ontstaan, bijvoorbeeld door schulden of contact met justitie. Deze gevolgen bouwen zich vaak geleidelijk op, wat het soms lastig maakt om ze tijdig te herkennen.

Veel mensen vragen zich af waarom stoppen niet ‘gewoon’ lukt. Het brein past zich aan aan drugsgebruik. Stoffen die normaal zorgen voor beloning en motivatie raken uit balans. Hierdoor voelt het zonder drugs leeg, onrustig of zwaar.

Daarnaast speelt tolerantie een rol: je hebt steeds meer nodig voor hetzelfde effect. Stoppen of minderen kan ontwenningsklachten geven, zowel lichamelijk als mentaal. Schaamte, angst voor falen of zorgen over hoe het leven zonder drugs eruitziet, maken de drempel nog hoger. In mijn ervaring is wilskracht alleen dan ook zelden genoeg. Dat zegt niets over iemands karakter, maar alles over hoe verslaving werkt.

Het moment waarop hulp nodig is, verschilt per persoon. Toch zijn er signalen die vaak aangeven dat het tijd is om ondersteuning te overwegen:

• het gevoel de controle over het gebruik kwijt te zijn
• dagelijks of zeer frequent gebruik
• ontwenningsverschijnselen bij stoppen of minderen
• gevaarlijke situaties door gebruik
• aanhoudende zorgen van familie of vrienden

Hulp zoeken is geen teken van falen. Het is meestal een eerste stap richting meer rust en veiligheid, voor jezelf en voor de mensen om je heen.

Drugsverslaving staat je niet alleen te wachten. Professionele begeleiding kan helpen om weer grip te krijgen op het leven en het gebruik beter te begrijpen. Als je wilt weten hoe aanmelding en ondersteuning eruit kunnen zien, kun je meer lezen over het aanmeldproces.

Is drugsverslaving een ziekte?

Veel zorgprofessionals zien drugsverslaving als een chronische aandoening van het brein, waarbij gedrag, biologie en omgeving samen een rol spelen. Het is geen kwestie van gebrek aan wilskracht.

Kan iemand herstellen van drugsverslaving?

Ja, herstel is mogelijk. Het verloopt vaak stap voor stap en ziet er voor iedereen anders uit. Terugval kan onderdeel zijn van dat proces, zonder dat alles voor niets is geweest.

Wat als iemand geen hulp wil?

Dat komt vaak voor. Druk uitoefenen werkt meestal averechts. Wat je wel kunt doen, is zorgen uitspreken, grenzen aangeven en zelf steun zoeken.

Wat kunnen familieleden doen?

Voor naasten is het belangrijk om goed voor zichzelf te blijven zorgen. Informatie verzamelen, praten met anderen en professionele ondersteuning kan helpen om beter met de situatie om te gaan.